چطور میتونیم پادکست درست کنیم؟

اگه به پادکست درست کردن علاقه دارید اما تردید دارید و نمیدونید باید چکار کنید شاید خوندن این مقاله بتونه به شما کمک کنیه. پس اگه نمیدونید چطوری پادکست بسازید با رادیو پادکست کشورگرافی همراه باشید. هدف ما از این مقاله این بود که به چیزایی که مهم هستن اشاره کنیم تا ذهنتون درگیر چیزای فرعی و گمراه کننده نشه. معلوم نیست نداشتن میکروفون کارت صدا خوب و سایر تجهیزات چند نفر و چند ایده رو از ساختن پادکست محروم کرده. امیدواریم که بتونیم تو این فضا و شرایط تغییر خوبی ایجاد کنیم.

محتوا پادشاه است

پادکست فارسی دنیای تقریبا بکر و دست نخورده ایه. مخاطباش هنوز انقدر کم هستن که میشه گفت هنوز کاملا متولد نشده. اما آمار ها نشون دهنده رشد بسیار سریع پادکست هاست و پادکست های فارسی هم از این قاعده مستثنی نیستند. بر اساس گزارش ناملیک تا تابستان ۹۹ بیش از ۳ هزار پادکست فارسی وجود داره و روزانه تا ۳۰۰ هزار بار پادکست توسط مردم ایران گوش داده می‌شوه که افراد ۲۵ تا ۳۲ سال بیشترین مخاطبین آنها هستند. رقم ۳۰۰ هزار پخش پادکست روزانه توسط مخاطبین، به خوبی نشان‌دهنده‌ی این موضوع است که پادکست به شدت مورد استقبال کاربران قرار گرفته است.

بر اساس تحقیقات انجام‌شده ۷۰ درصد از جمعیت آمریکا با پادکست آشنا هستند، یعنی چیزی حدود ۳۲۹ میلیون نفر.

• ۵۱ درصد از آمریکایی‌ها (حدود ۱۶۵ میلیون نفر) تا کنون حداقل به یک اپیزود گوش داده‌اند.
• ۳۲ درصد از آمریکایی‌ها (حدود ۱۳۰ میلیون نفر) حداقل یک بار در ماه به پادکست گوش می‌دهند.
• ۲۲ درصد از آمریکایی‌ها (حدود ۱۰۰ میلیون نفر) هر هفته به پادکست گوش می‌دهند.

از اونجایی که توی ایران و بین پادکست های فارسی آمار دقیقی و قابل اعتمادی وجود نداره من از این اطلاعات استفاده می‌کنم و با تحلیل و بررسی سعی می‌کنم درباره آینده پادکست فارسی حدس‌هایی بزنم. حدس‌های غیردقیقی که خلاصه‌اش می‌شوه اینکه آینده برای کسانی که پادکست خوب درست می‌کنند هیجان‌انگیزه.

چرا پادکست جذابه؟

پادکست از تلویزیون بهتره

آدم‌ها بیشتر و بیشتر به سمت مولتی تسکینگ حرکت میکنن. یعنی هم‌زمان مشغول چند کار باشن. هم‌زمان با سریال دیدن توییت کنن و فوتبال که می‌بینن روی موبایل هم بازی کنن. این را بگذارید کنار کارهایی که به صورت سنتی با هم انجام می‌شدند مثل رانندگی‌کردن و رادیو گوش دادن یا آشپزی کردن و رادیو گوش دادن. پادکست خوراک مولتی تسکینگه. مخصوصا اینکه از تلویزیون و کلاً محتوای تصویر محور برای این کار مناسب‌تره. البته هیچ بعید نیست محتواهای تصویری در آینده‌ی نزدیک به شکلی تولید بشن که مناسب مولتی تسکینگ باشن.

پادکست از رادیو هم بهتره

کیفیت محتوای پادکست از رادیو خیلی بالاتره چون محدودیت رادیو رو نداره و به همین خاطر دست پادکست‌ساز بازتره. البته استثنا‌‌ء حتماً هست و زیاد هم هست اما عموماً محدودیت‌هایی که در رادیو هست در پادکست نیست. از کنترل محتوا تا محدودیتهای زمانی‌ای که برنامه‌های رادیو را مجبور می‌کنه زمان دقیق و مشخصی داشته باشن. توی رادیو اگه شما ۲۳ دقیقه و۳۰ ثانیه وقت داری برنامه‌ات باید دقیقاً توی اون تایم تموم بشه. اما پادکست رو توی اون زمانی درست می کنید که لازمه. نه احتیاج هست به زور کوتاهش کنی نه مجبور می‌شی در محتوای آماده شده آب ببندی.

پادکست از متن هم حتا بهتره

بر خلاف خوندن متن، چه روی گوشی موبایل و دسکتاپ و چه روی کاغذ، برای شنیدن پادکست مقدمات مکانی و زمانی لازم نیست. لازم نیست نشسته باشی و تمرکز کنی. لازم نیست به جای خاصی نگاه کنی یا حتی ساکن باشی، لازم نیست محیط اطرافت ساکت باشه؛ در حین حرکت هم می‌شه محتوا تحویل گرفت. اونم محتوای خوب مناسب حس و حال اون لحظه. اما مزیت اصلی پادکست یه چیز دیگس. برگ برنده‌ی اصلی محتوای صوتی، مخصوصاً وقتی با هدفون و گوشی شنیده می‌شه اینه که دریافت محتوا رو تبدیل به یه تجربه‌ی نزدیک (Intimate) و صمیمی می‌کنه. درباره‌ی این مزیت خیلی می‌شه حرف زد. مثلاً به این فکر کنیم که به جز گویندگان پادکست چند نفر هستن که توی گوش شما حرف می‌زنن؟ من فعلاً به همین بسنده می‌کنم.

خلاصه ش چی شد؟

اگر حرفی برای گفتن دارید الان بهترین وقته. پادکست درست کردن هیچ وقت به این راحتی نبوده. تا بازار پادکست‌های فارسی پر از محصولات متنوع اسم‌های بزرگ نشده بجنبید. چهار  اپیزود اول رادیو پادکست کشورگرافی با ساده ترین وسایل ضبط شد. اما چون محتوا تازه بود پسندیده شد و کار رفته رفته حرفه‌ای‌تر شد.

اگر می‌خواهید پادکست درست کنید نه به میکروفون فکر کنید نه به استودیو نه به سایت نه به وبلاگ و نه به اکانت توییتر و اینستاگرام. هر وقت سه چهار اپیزود آبرومند درست کردید و به خودتون ثابت کردید که این کاریه که دوستش دارین و می‌خواهید ادامه بدید شروع کنید به این چیزها فکر کردن. اون هم یکی یکی. تا اون موقع فقط و فقط به محتوا فکر کنید.

محتوای خوب چیه؟

من و شما هیچ وقت در کیفیت تولید به پای رادیوی صدای آمریکا و بی بی سی و اینها نخواهیم رسید. ولی واقعیت اینه که باید باهاشون رقابت کنیم. نه فقط با اونا بلکه با هزاران ترک موزیک درجه یک در اسپاتیفای و ساندکلاد و حتی با گیم او ترونز و هاوس او کاردز. فراموش نکنیم اینکه تعداد قابل توحهی از مردم در خانه پادکست گوش می‌کنند یعنی اینکه ما باید قانعشان کنیم به جای فیلم و سریالی که حرفه‌ای ساخته شده و میلیون‌ها دلار خرج ساخت و تبلیغش شده چیزی رو گوش‌کند که ما تو اتاق خواب خونه‌مون ساختیم. رقابت سختیه ولی تجربه نشون داده که اگر محتوای تازه و با کیفیت ارائه‌کنیم تو این رقابت ازپیش‌باخته نیستیم.

مهمترین ویژگی محتوای خوب اینه که شما نسبت بهش شوق داشته باشید. اگر شما عاشق موضوع پادکستتون نباشید ممکنه وسط کار بی خیالش شید. پادکست ساختن وقت زیادی می‌گیرد و بازده مالی زیادی هم نخواهد داشت. حداقل تا یک سال هیچ درآمدی از پادکست نخواهید‌ داشت و اگه بخواید پیشرفتش سریع تر باشه باید هزینه هم کنید براش. برای بعد از آن هم هزار و یک اما و اگر هست. چک لیست پادکست‌سازی را در بند بعد توضیح میدم. اینجا فقط دوست دارم روی این نکته تأکید‌ کنم که مهمترین ویژگی محتوای خوب اینه که شمای پادکست ساز عاشقش باشید. عاشق پرسپولیسید؟ والیبال؟ حقوق زنان؟ رپ فارسی؟ آشپزی؟ سفر؟ ماشین؟ فرهنگ اداری؟ داستان؟ زندگی سلبریتی‌ها؟ جنگ‌های نادرشاه؟ کنجکاوی‌های روزمره؟ ساینس فیکشن؟ بازی؟ درباره‌ی همون چیزی پادکست بسازید که کنجکاویش رو دارید و نه فقط چیزی که فکر می کنید خوب بلدید. نیروی محرکه‌ی شما اگه کنجکاوی خودتون باشه لذتتون از ساخت بیشتر هم خواهد بود و احتمال ول کردنتون کمتر.

چک لیست پادکست سازی

به نظر من قبل از اینکه کار به میکروفون و نرم افزار ادیت و این چیزها برسه باید این سه چیز رو صادقانه چک کنید:

۱. وقتش رو دارم؟

پادکست سازی وقتگیره. مخصوصا که کمک هم نداشته باشید. بهتر هم هست که کمک نداشته باشید. حداقل اوایل کار. اگه زندگیتون طوری نیست که بتونید هفته ای هفت ساعت وقت برای پادکست درست کردن کنار بگذارید به نظرم فکرش رو هم نکنین. مقدا وقتی که لازم دارید البته قطعاً به شکل و مدت پادکست و برنامه‌ی زمان بندی انتشار و چندین مؤلفه‌ی دیگه بستگی دارد. ولی من به سختی می‌تونم تصور کنم که با کمتر از شبی یه ساعت وقت گذاشتن بشه پادکست خوبی تولید کرد.

۲. به موضوع پادکستم شوق و اشتیاق دارم؟

اگه موضوع پادکست رو از روی اشتیاق مخاطب یا نظر سنجی توییتری یا پیشنهاد من انتخاب کنید احتمال شکست خوردن پروژه رو بالا بردید. همونطور که بالاتر توضیح دادم شما برای ادامه لازم دارید که عاشق پادکستتون باشید و خیلی سخته که آدم از روی معرفی دیگران عاشق چیزی بشه.

۳. انتظار پول درآوردن از پادکست دارم؟

مهمه که وقتی می‌خواهید پادکست شروع کنید چشم‌داشت مالی نداشته باشید. ممکنه بعد از دو اپیزود پیشنهاد اسپانسرشیپ بگیرید. ممکن است پیشنهادهای مالی جذاب دیگه ای بگیرید. ممکن هم هست نگیرید. اما شما نباید با این انتظار وارد پادکست سازی بشید. اسپانسر داشتن لزوماً بهتر از نداشتنش نیست. واقعیت اینه که پولی که تبلیغ کننده‌ها در حال حاضر برای اسپانسر شدن میدن نمی‌تونه انگیزه‌ی کافی برای ادامه‌ی کار ایجاد کنه. هنوز مونده تا ارزش واقعی تبلیغات پادکستی در ایران معلوم بشه. وقتی دارید به شروع کردن پادکست فکر می‌کنید بنا رو بر این بگذارید که تا یک سال پولی از پادکست در نخواهد آمد و اگر خوب کار کنین و مخاطب جذب کنید می‌توانید روی این حساب کنید که سال دوم پادکست درامد مختصری داشته باشه. تازه در آن زمان هم توصیه‌ی من این خواهد بود که آن درآمد را صرف بالابردن کیفیت پادکستتون کنید.

حرف اول و آخر

شروع کنید. ایده‌ رو پیدا کنید. اگر می‌تونید پادکست‌های مشابه انگلیسی پیدا کنید و خوب مطالعه‌شون کنید. طرحتون رو بنویسید و یک اپیزود تمرینی ضبط کنید. به یکی دو نفر بدید بشنوندش و نظرشون رو خوب گوش کنید. حواستون باشه شما قرار نیست چیزی درست کنید که مطلوب مخاطب باشه. شما هنوز مخاطب ندارید. فقط به این فکر کنید که چه چیزی راضی‌ترتون می‌کنه. فعلاً وقت فکر کردن به مخاطب نیست. مخاطب رو شما به مرور می‌سازید. تا آن موقع مرکز جهان (پادکستِ شما، خود) شمایید.